رستم

نوشته شده توسط:کیوان فیض مرندی | ۰ دیدگاه

نبرد رستم و اسفندیار

 

نبرد رستم و دیو سفید

 

رستم نام آورترین چهرهٔ اسطوره‌ای در شاهنامه و به تبع آن برترین چهرهٔ اسطوره‌ای ادبیات ایران است. او فرزند زال و رودابه است و تبار پدری رستم به گرشاسپ (پهلوان اسطوره‌ای و چهرهٔ برتر اوستا) و از طریق گرشاسپ به جمشید می‌رسد. و تبار مادری او به مهراب کابلی و ضحاک می‌رسد. رستم به دست شغاد (برادرش) کشته شد.

 

ریشهٔ نام

به اوستایی: راُستَ تخمَ * [۱](Raosta-takhma) به پهلوی: ردستهم (Rodastahm) * به فارسی: رستم * به معنای: پهلوان بالیده. ریشه‌شناسی: Raosta (= بالیده، رُسته؛ از ریشهٔraodh- : بالیدن، رُستن) + Takhma (= دلیر، پهلوان؛ از ریشهٔtak- : دلیر بودن، تاختن).

 

رستم در شاهنامه

برخی معتقدند رستم زاییده خامهٔ توانای فردوسی آن رستم سکزی راستین نیست، ایرانی است در بردارندهٔ قهرمانیهای نیایش گرشاسپ و تواناییهای شعری فردوسی و نیاز مردم ایران به چنین اسطورهٔ زنده و دیرپایی.

 

رستم در حال کشتن اژدها اثر عادل عدیلی

 

مهم‌ترین حوادث و اقدامات رستم که در شاهنامه به نظم آمده عبارت است از:

کشتن پیل سپید

فتح دژ سپندکوه

آوردن کیقباد از البرز کوه

نجات دادن کیکاووس و سایر پهلوانان در بند دیو سپید درمازندران با گذشتن از هفت خوان

نجات کاووس از بند شاه هاماوران

بیرون راندن افراسیاب از ایران که در غیبت کاوس به ایران تاخته و آن را مسخر ساخته بود

جنگ با سهراب

پرورش سیاوش پسر کاووس

کشتن سودابه همسر کیکاووس به خونخواهی سیاوش

خونخواهی سیاوش و تاختن به توران

حضور در جنگ با خاقان چین و کشتن کاموس کشانی و خاقان چین

نجات بیژن پسر گیو از چاه افراسیاب.

کشتن اسفندیار

پرورش بهمن پسر اسفندیار

 

در سایر منظومه‌ها:

جنگ با برزو از خواجه عمید عطاری رازی

جنگ با جهانگیر پسر خود از قاسم مادح

 

به دنیا آمدن رستم

گفته‌اند رستم جهان پهلوان ایران با انجام عمل سزارین به دنیا آمده‌است. این اتفاق را برای سزار قیصر روم در جهان باستان نیز نقل می‌کنند. درباره چگونگی به دنیا آوردن رستم در اشعار حکیم ابوالقاسم فردوسی آمده که رودابه همسر زال دچار درد شدید زایمان گردید و نتوانست طفل را به دنیا آورد. به دستور سیمرغ یک روحانی و طبیب را بر بالین رودابه آوردند. در این عهد روحانیون و موبدان علاوه بر انجام وظایف دینی، پزشکی نیز می‌کردند و بدین جهت وی در درمان‌ها دارو و ادعیه به کار می‌برد. طبیب ابتدا رودابه را با خوراندن شراب قوی بیهوش کرد. آنگاه در حالت بیهوشی پهلویش را شکافت و پس از آن رحمش را درید. سپس سر جنین که به طرف راه طبیعی خروج (فرج) بود برگردانیده و آن را از رحم خارج نمود. دوباره محل پارگی رحم و شکم را بخیه زد. بعد از دوختن برای آن که محل بخیه عفونی نشود به آن مرهم ضد عفونی کننده و التیام بخش مالید. مرهم مزبور را نیز از مخلوط مشک ساییده شده و شیر تهیه کرده بودند. بدین ترتیب رستم سالم به دنیا آمد و مادرش رودابه نیز زنده ماند.

 

مرگ

رستم در سن ششصد سالگی به نیرنگ نابرادریش شغاد درون چاه افتاد و به همراه اسب خود رخش از دنیا رفت البته او قبل از مرگ با یک تیر برادرش شغاد را کشت. تیر رستم از درخت عبور کرد و باعث دوخته شدن شغاد به درختی شد که پشت آن پنهان شده بود.

 

پانویس

↑ نام رستم در اوستا مذکور نیست، لیکن اگر به اوستایی نوشته شود، چنین می‌شود. ن.ک: کریستین‌سن. کیانیان. پانویس۴ ص ۱۹۵

 

جستارهای وابسته

شاهنامه

هفت خوان رستم

سهراب پسر رستم

فهرست شخصیت‌های اسطوره‌ای شاهنامه

 

 

در پایان دریغ دیدم از  ذکر این نکته فروگذار کنم:

که رستم یلی بود در سیستان

 

منش کرده‌ام رستم داستان

 

سر گرد دارد و ریش دو شاخ

 

کمر بند باریک و سینه فراخ

و این نشان می دهد که رستم واقعا وجود داشته اما شاعر با اشعار خود وی را در عرصه ادبیات، فرهنگ و تاریخ جاودان ساخته است.

 

    هیچ نظری تا کنون برای این مطلب ارسال نشده است، اولین نفر باشید...