دایتی

نوشته شده توسط:کیوان فیض مرندی در اساطیر » اساطیر ایران | ۱۴ فروردین ۱۳۹۴ - ۰۰:۱۲ | ۰ دیدگاه

دایتی یا دائیتی یا دائیتیا یا دایتیا در اوستا (Vahvi Daitya ) رودخانه‌ای اساطیری که به نظر برخی محققان در شرق ایران است که بعدها آن را با رودخانه‌ای در آذربایجان، احتمالاً سفید رود یکی دانسته‌اند.[۱]

اسم اصلی و ایرانی این رود باید وخشو باشد که به معنی فزاینده و بالنده‌است. در سانسکریت اوخشینت در پهلوی وخشیتس است.[۲] وخشو اسم ایرانی رود جیحون یا آمودریا است که برخی از پژوهندگان آن را با دایتی اوستایی یکی می‌دانند. اسم دیگر جیحون به فارسی هرون می‌باشد که احتمالاً تحریف شدهٔ وهروذ ( به‌رود) است. نام یونانی جیحون که رود اکسوس باشد، از همین واژه آمده است.[۳]

برخی دیگر از دانشمندان مانند مارکوارت، هنینگ و همچنین هومباخ، رود تجن و شعبهٔ آن هری رود را مطابق با رود اکسوس می‌دانند.[۴]

 

محتویات

۱ دایتی در اوستا

۲ دایتی، وه‌روت، وخشو، اکسوس، جیحون یا آمودریا

۳ پانویس

۴ منابع

 

دایتی در اوستا

در یشت‌های اوستا چند بار از رود دایتی نام برده شده‌است.

در یشت ۵ (آبان یشت) در بند ۱۰۴ آمده‌است، «او را بستود زرتشت پاک در ایران ویج در کنار رود دائیتیا با هوم آمیخته به شیر با برسم با زبان خرد با پندار و گفتار و کردار نیک با زَور و با کلام بلیغ»[۵]

در یشت ۹ (گوش‌یشت) یا (درواسپ‌یشت) ۲۵، عیناً مشابه بند ۱۰۴ آبان یشت است، اما در انتهای آن «از او کامیابی را درخواست.» نیز آمده‌است.[۶]

در یشت ۱۷ (اردیشت) بند ۴۵، آمده است «او را بستود زرتشت پاک در ایرانویج (در کنار رود) دائیتیا نیک.»[۷]

دایتی، وه‌روت، وخشو، اکسوس، جیحون یا آمودریا

گروهی از محققان برآنند که اگر ایرانویج همان خوارزم باشد، آمودریا نیز همان رود مقدس دایتی است که در اوستا و کتاب‌های پهلوی از آن به عنوان رودی جاری در ایرانویج یادشده‌است. گویا نام این رود از ریشه واژه «دات» به معنای داد و قانون گرفته شده‌است. نام مذکور اغلب با صفت ونگوهی نیز همراه شده که به معنای وِه (به) و نیک است، از این‌رو نام مزبور در نوشته‌های پهلوی به صورت وِه روت (بهرود) آمده و نزد چینیان نیز چنین خوانده شده‌است.

بارتولد بر این عقیده است که نام آریایی آمو، وَخش و نام رودی که از کنار آن می‌گذرد، نیز وَخش، وَخشو (Vaxshu) و وخشاب بوده‌است. نام وخشو (به معنای فزاینده و بالنده) از فعل وَخش است و این فعل در اوستا به معنای افزودن، بالیدن و ترقی کردن بسیار به کار رفته‌است. صورت سانسکریت آن اوخشینت است و کلمهٔ اُکسوس (Oxus) که جغرافی‌نویسان قدیم یونان و روم در مورد این رود به کار برده‌اند، مأخوذ از همین واژهٔ ایرانی است.[۸]

 

پانویس

↑ اسطوره زندگی زرتشت، ص ۴۰

↑ ابراهیم پورداوود، یسنا، جلد اول، ص ۵۱

↑ دانشنامهٔ مزدیسنا، ص ۴۶۵

↑ آموزگار و تفضلی، اسطوره زندگی زرتشت، ۲۲.

↑ پورداود، یشت ها، جلد اول، ص ۲۸۳

↑ ابراهیم پورداوود، یشت‌ها، جلد اول، ص ۳۸۵

↑ ابراهیم پورداوود، یشت‌ها، جلد دوم، ص ۱۹۵

↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد اول، توضیحات آمل

    هیچ نظری تا کنون برای این مطلب ارسال نشده است، اولین نفر باشید...
موضوعات
دانلود جدید ترین فیلم های ایرانی
دانلود گشت ارشاد ۲
دانلود گشت ارشاد ۲
دانلود فیلم سلام بمبئی
دانلود فیلم سلام بمبئی
دانلود فیلم خوب بد جلف
دانلود فیلم خوب بد جلف
دانلود فیلم لاک قرمز
دانلود فیلم لاک قرمز
لیست دانلود
آخرین مطالب
متن خبری

لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است. چاپگرها و متون بلکه روزنامه و مجله در ستون و سطرآنچنان که لازم است و برای شرایط فعلی تکنولوژی مورد نیاز و کاربردهای متنوع با هدف بهبود ابزارهای کاربردی می باشد.

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
با ما در شبکه های اجتماعی همراه باشید:

© تمامی حقوق برای کانی وب محفوظ است.

قدرت گرفته از کانی وب