سنگ تقویمی آزتک

نوشته شده توسط:کیوان فیض مرندی در تمدنهای خاموش » تمدنهای خاموش آمریکایی- آزتک | ۰۹ فروردین ۱۳۹۴ - ۲۱:۲۳ | ۰ دیدگاه

مقدمه

یکی از معروفترین نمادهای مکزیک باستان ، طرح مدور پیچیده‌ای است به نام سنگ تقویمی آزتک. ظروف سفالی ، کیف پول و گردنبندهایی که با این طرح تزیین شده‌اند را می‌توان در فروشگاههای جهانگردی مکزیک یافت. این طرح بر روی چرم کیفهای وارداتی نیز نقش می‌گردد. تقویمهای دیواری و زیر سیگاریها که آراسته به این تصویر گذشته مکزیک هستند، در سرتاسر جهان به خانه‌ها را می‌یابند.

 

سنگ تقویمی آزتک ، در حقیقت اصلا تقویم نیست بلکه نماد عظیمی است که بر روی 24000 کیلوگرم سنگ بازالت زیتونی که زمانی در مکان مهمی در محوطه مرکزی مقدسش پایتخت آزتک یعنی تنوچ تیتلان (Tenoch titlan) قرار داشت، حکاکی شده بود. سنگ تقویمی نیز همچون بیشتر قسمتهای این شهر در زیر خرده سنگها و ویرانه‌ها و در زیر خیابان و ساختمانهای شهر مستعمراتی مکزیکوسیتی مدفون شد. اما در 17 دسامبر 1790 ئدر حین حفاری زوکالو (Zocalo) یا میدان اصلی و مرمت کلیسای جامع ، این تندیس عظیم با 4 متر قطر ، دوباره بر روی زمین آورده شد. نام دیگر این تندیس "سنگ خورشیدها" می‌باشد و صورتک مرکزی ، مدتها با عنوان تصویری از توناتیو (Tonaiuh) خورشید حال حاضر آن زمان ، شناخته می‌شد.

سنتهای آزتک

در سنت آزتک ، توناتیو در ردیفی از خورشیدها ، خورشید پنجم بود که هر یک از این خورشیدها حاکم بر دوره قبلی بود که فاجعه‌ای در آن روی می‌داد و خورشید بعدی جایگزین آن می‌شد. مطابق با لیندا دلوس سولس (Leyenda de los Soles) یعنی "افسانه خورشیدها" که نسخه دست نویس اصلی پس از پیروزی است که ناهوئتل (Nahuatl) در سال 1558 نوشته شده ، دوره نخست به دوره 4 پلنگ معروف بود. در این دوره تسکات لیپوکا (Tezcat lipoca) حاکم بود و پلنگهای وحشی هر موجود زنده‌ای را می‌بلعیدند. در پایان ، پلنگها خودشان از بین می‌روند و دوره بزرگ دیگری یعنی 4 باد آغاز می‌گردد، این خورشید توسط تند بادها کنار می‌رود و دوره جهانی سوم ، یعنی 4 باران در پی آن می‌آید. باران آتشین شاید استعاره‌ای برای فوران آتشفشان یا احتمالا برزای روشنایی تندر طوفانی مصیبت بار بوده است که خورشید سوم را از میان می‌برد و دوره چهارم یا 4 آب آغاز می‌شود. آن نیز سرانجام پایان می‌یابد و کسانی که در آن زمان زندگی می‌کردند، سیلی عظیم هلاک می‌شدند. با مرگ خورشید چهارم ، توناتیو از تخت زمان کیهانی بالا می‌رود تا بر دوره پنجم یعنی 4 حرکت ، حکمرانی کند.

مظاهر چهار خورشید پیشین ، چهار مربعی را که صورت مرکزی را بر روی سنگ خورشیدها احاطه می‌کنند، تشکیل می‌دهند. زمان کیهانی از مربع راست زبرین آغاز می‌شوند که در برگیرنده تصویرهایی از سر پلنگی است و در خلاف جهت عقربه‌های ساعت می‌گردد. دوره شماره 2 مربع چپ زبرین یا سر اهکاتل (Ehecatl) شکلی از کتسال کوآتل (Quetzalocoatl) که با باد ارتباط دارد، نمادین می‌گردد. زیر آن ، مربع سمت چپ زیرین ، صورت ایزد تلاکوک را احاطه می‌کند. او بیشتر اوقات با باران و آب یعنی چالچیوت لیکوئه ، این طرح را با نمایش دوره چهارم در آخر مربع در قسمت راست زیرین کامل می‌کند. این چهار مربع باهم صورت مدور را در بر می‌گیرند و دو پنجه‌ای که به چپ و راست باز می‌شوند، شکل خط تصویری این یا حرکت را ترسیم می‌کنند. این شکل اشاره به عصر حاضر یعنی خورشید پنجم دارد که بر طبق اسطوره با زمین لرزه‌ای پایان می‌یابد.

 

تصاویر مربوط به سنگ تقویمی آزتک

دور تا دور طرح مرکزی ، حلقه‌ای با 20 تصویر قرار دارد. این تصاویر نمایانگر نام روزها در دو هر تقویمی 260 روزه هستند و به دلیل حضور آنها این گوی عظیم ، با عنوان "سنگ تقویمی" شناخته شد. علامتها با سیپاکتلی "تمساح" در بالا شروع می‌شود و در خلاف عقربه‌های ساعت دور تا دور حلقه ادامه می‌یابد و به زوچپتل "گل" ختم می‌شود. بسیاری از تصاویر نمادین دیگری در این گوی گنجانده شده‌اند. چیزی که شبیه به هشت اشعه سه گوش می‌باشد و به شکل قطب نما چیده شده است، از اطراف حلقه نام روزها بیرونه می‌آیند. حلقه دیگری که در برگیرنده نقاطی می‌باشد، همین لبه از گوی را در بر می‌گیرد و نماینگر آسمان پر ستاره شب هنگام است. دقیقا درون این حلقه دو زیرکوتل یا "مار آتشین" ، حلقه دیگری را تشکیل می‌دهند. دمهای آنها در بالا و دهانشان که هر یک سر انسانی را احاطه می‌کند و در روی هم در پایین قرار دارند. این مارها مسیر و حرکت خورشید را در پهنه آسمان روز ، نمادین می‌کنند و همچون مار پردار و کاغذی هستند که در هنگام جشن پانکوئت زالیزتلی (Panquet zaliztli) از شرق به غرب در زیر پایه‌های تمپلو مایور به حرکت در آیند.

یک مار آتشین یا چیزی شبیه به آن از راه پله هرم اصلی در چچن ایتزا (Chichen Itza) پایین می‌آید. در اصل چچن ایتزا متعلق به مایا بوده است؛ اما تولتکها (Toltec) از تولا (Tuna) در مکزیک مرکزی یا به احتمال بیشتر مایای تحت نفوذ تولتک از ناحیه خلیج (مکزیک) کنترل این مرکز سشنتی را در قرن دهم در اختیار گرفتند و به شیوه معماری دو رگه‌ای را در پویند با ساکنان اولیه مایا ایجاد کردند. هرم بزرگ که کاستیلو (Castillo) نام گرفت، نفوذ تولتک را در چچین ایتزا منعکس می‌کند. به نظر می‌رسد که این هرم ، ترکیبی است از شمار بینی (طالع بینی از روی اعداد و ارقام م.) چشمگیر سماوی ، با اجزای متنوع آن (چهار جهت و مسیر ستارگان ، 52 قاب فرو رفته در هر طرف آن ، 91 پله برای هر پله ، به اضافه سطح بالایی که مجموعا 365 پله می‌شود و 9 طبقه) و احتمالا در جهت عبور سمت الرأسی غروب خورشید می‌باشد. هر چند اخیرا جی - ریوارد (J. Rivard) متوجه شد که ساعتی پیش از غروب اعتدالی ، طرحی از نور و سایه بر روی نرده رو به سمت غرب راه پله شمالی ، شکل می‌گیرد. در حقیقت این پدیده برای مردم محلی شناخته شده بود.

اعتدال بهاری عملا تبدیلی به یک تعطیلی ملی در مکزیک شد؛ زیرا از آن پس 10 تا 12 هزار نفر از مردم برای تماشای فرود این مار به چچن ایتزا می‌آیند. لوئیس ای ، آروچی (Luis E. Arochi) آماتور مشتاق و نویسنده کتابی موفق در مورد این پدیده ، بیشتر این علاقه را در مردم بر انگیخت. این هرم با دقت جهت یابی شده و طوری متناسب گشته که این امکان بوجود می‌آید که از نمای گوشه شمال غربی ، اولین مثلث وارونه نور و سپس مثلث دیگر در زیر آن به شکل مار پشت لوزی سرازیر شونده ، ایجاد شود. سرهای مار در پایین قرار دارند. سرهای این مار دلالت بر این دارد که این خط و تأثیر آن مورد نظر بوده است. منطقی به نظر می‌رسد که این نمایش نور ، قسمتی از یک نمایش در مراسمی بوده که در زمان اعتدال اجرا می‌شده است. این مار نور آفتاب با علائم مار زنگی یوکاتان (Yucatan) مطابقت دارد و بسیاری از مارهای تندیسی پردار چچن ایتزا را نیز می‌توان از صدای آنها همچون مارهای زنگی تشخیص داد. این موضوع ، مار اعتدالی را با نماد مار زنگی مرتبط می‌کند که در برگیرنده سال ، گذر زمان و ایده احیای دوباره می‌باشد. این ارتباطات مشابه مظاهری در مراسم ایزد آزتک یعنی شیپه توتک (Xipe Totec) هستند که جشن اصلی آن در تنوچیتلان هنگام اعتدال بهاری برگزار می‌شد. ما نمی‌توانیم مطمئن باشیم که مناسک توتلک - مایا (Toltec-Maya) در چچن ایتزا با آنچه آزتک در آمریکای مرکزی به ارث برده یکسان باشد. اما کاستیلو ، نمادی کیهانی از نور آسمانی را به تصویر می‌کشد که شبیه به چیزی است که آزتکها درک کرده بودند.

 

نظریات دانشمندان

ریچارد فریز تاونسند (Richard Fraser Townsend) نمادگرایی کیهانی مکزیک باستان را مطالعه کرده است و نتیجه می‌گیرد که بر اساس حرکت شرق به غرب خورشید بالای سنگ تقویمی آزتک و دمهای مار ، شرق ؛ و انتهای آن و سرهایشان غرب را تشکیل می‌دهند. او مورد خوبی را برای این قضیه ارائه می‌دهد مبنی بر اینکه سنگ تقویمی ، هیچگاه بر روی دیوار قرار نداشته و یا حتی به شکل ایستاده به نمایش گذاشته نشده است. در عنوض او به شکل قابل قبول استدلال می‌کند که این گوی عظیم بر روی سطح خوابانده می‌شده ، در حالی که قسمت بالای آن اشاره به شرق داشته است.

شرق ، جهت مقدس ابتدایی آزتک بود و پیکانی که در بالای صورتک مرکزی شکل می‌گیرد و کلاله پر سنتی در زیر آن ، اشاره به آن جهت دارد. شرق جهت آفرینش روزانه خورشید است و بر اساس سنت ، آفرینش خورشید پنجم ، با 13 آکاتل (13 نی) مشخص می‌شد. این تاریخ در مربعی در همین نقطه یا لبه شرقی گوی نمایان می‌گردد. 13 نقطه خط تصویری ، "نی" را احاطه می‌کند. 132 نی با اهمیت یکسان برای آزتک گشایشگر سالی بودند که در آن پادشاه آزتک ایتزکوئتل (Itzcoatl) ، سلطنت خود را آغاز کرد. او آزتک را با نیروهای تکسکوکو (Texcoco) را شکست دهند و او آغازگر پیشروی آزتک به سوی امپراتوری بود. حکومت آزتک قدرت خود را از منجی دریافت می‌کرد، یعنی خورشید پنجم که خلقت آن در اسطوره برابر با خلق حکومت آزتک بود. اگر سنگ تقویمی به واقع به شکل خوابیده در راهرویی روی زمین قرار می‌گرفت، یکی دیگر از تعابیر تاونسند قوتن می‌گیرد.

او استدلال می‌کند که صورت مرکزی ، اصلا نمایانگر خورشید نیست؛ بلکه نشاگر زمین است. آن چهره‌ای از ایزد زمین می‌باشد و تندیسهای دیگر آزتک ، از این خدا او را با صورتی ترسیم می‌کنند که رو به آسمان دارد، با زبانی مانند تیغه چاپو که مردگان را نابود می‌کند و پنجه‌های ببر. این صورت حتی این احساس را بیشتر تقویت می‌کند که طرح مرکزی ، نشانه زمین لرزه یا حرکت است؛ هشت مثلث متوازن به جهتهای اصلی و فرعی اشاره می‌کنند، جهتهایی که زمین را سازمان می‌دهند و چیزی را شبیه به نماد دقیقی از یک قطب نما ایجاد می‌کنند.

طرح روی سنگ

در مجموع طرح روی "سنگ تقویمی آزتک" یک کیهان نما است، تصویری فشرده و نمادین از جهان کیهان نمایی که در واقع یک تصویر یا نقشه از کیهان نیست، بلکه تصویری از نظم کیهانی است. از طریق جهت یابی در فضا و تکریم زمان ، سنگ تقویمی آزتک ، مفاهیم را از قلمرو زمینی ، برتری سیاسی و کارگزاران مقدس کیهان ، یکپارچه می‌کند. این نماد ، کیهانی – نجومی – اسطوره‌ای – مذهبی است. این نماد از ساختار حقیقی جهان ، مشروعیت حق حکومت کردن آزتک را طلب می‌کند.

    هیچ نظری تا کنون برای این مطلب ارسال نشده است، اولین نفر باشید...
موضوعات
دانلود جدید ترین فیلم های ایرانی
دانلود گشت ارشاد ۲
دانلود گشت ارشاد ۲
دانلود فیلم سلام بمبئی
دانلود فیلم سلام بمبئی
دانلود فیلم خوب بد جلف
دانلود فیلم خوب بد جلف
دانلود فیلم لاک قرمز
دانلود فیلم لاک قرمز
لیست دانلود
آخرین مطالب
متن خبری

لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است. چاپگرها و متون بلکه روزنامه و مجله در ستون و سطرآنچنان که لازم است و برای شرایط فعلی تکنولوژی مورد نیاز و کاربردهای متنوع با هدف بهبود ابزارهای کاربردی می باشد.

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
با ما در شبکه های اجتماعی همراه باشید:

© تمامی حقوق برای کانی وب محفوظ است.

قدرت گرفته از کانی وب