ستاره های دنباله دار و آب روی زمین

نوشته شده توسط:کیوان فیض مرندی | ۰ دیدگاه

 

 

دانشمندان فضاشناس تاکنون بر این باور بودند که Commet یا ستاره های دنباله دار از دوردست های خورشید می آیند. آنها هم اکنون گونه نویی از ستاره های دنباله دار را یافته اند که به گرد مدار خورشید در کمربند سنگ های آسمانی این ستاره در چرخشند. یافتن این گونه ستاره های دنباله دار این تئوری را تقویت کرده که احتمالاً کامت ها آب را به زمین آورده اند.

 

زمین در آغاز

4/5 میلیارد سال پیش هنگامی که کره زمین تازه پدید آمده بود، باران سنگ های آسمانی بسیار بزرگ در فرم صخره های غول آسا روی سطح این کره در حال باریدن بود.

در آن زمان برخورد هر کدام از این صخره ها با سطح کره زمین انرژی بسیار بزرگی را روی این کره آزاد می نمود. از سوی دیگر دمای کره زمین در آغاز آن چنان بالا بوده که روی این کره آتشین، تنها دریایی از لاوایا گدازه های آتشفشانی بسیار گرم به چشم می خورده است. بدین روی در آن زمان به انگیزه گرمای بسیار زیاد پوسته کره زمین امکان وجود آب روی این کره وجود نداشته است. اندک اندک هنگامی که سنگ های آسمانی در گوشه های دیگر سیستم خورشیدی 8 سیاره دیگر را ساختند، برخورد آنها به کره زمین کم و کمتر شد. بدین روی کم کم سطح کره زمین سرد و سردتر شد و پوسته این کره نیز سخت و سخت تر.

از این پس رویدادی روی این کره رخ داد که موجب پدید آمدن دریاها شد و 70 درصد از سطح این سیاره را آب فرا گرفت. امّا دانشمندان هم چنان بر سر چگونگی این رویداد، تئوری ها و سخنان بسیار برای گفتن دارند و به باور بسیاری از آنان، پدید آمدن آب روی کره زمین هم چنان در زمره چیستان های بی پاسخ است.

چندی پیش ستاره شناسان دوباره با نگاهی بر دوردست های سیستم خورشیدی در پی یافتن منبع آب زمین بودند. آنها در واپسین مرزهای منظومه خورشیدی ماکامت یا ستاره های دنباله داری یافتند که در بردارنده باقی مانده های زمان پیدایش و یا پدید آمدن گیاهان بودند. این کامت ها از سوی دیگر در بردارنده یخ نیز بودند. دیدن یخ این کامت ها نیز دانشمندان را به این اندیشه فرو برد که شاید یخ همین ستاره های دنباله دار، رودها و یا دریاهای زمین را پر از آب کرده است. باور این تئوری نیز خود یک دشواری به همراه دارد و آن اینکه یخ این کامت ها دربردارنده مقدار زیادی هیدروژن سنگین است (بیش از آنچه ما روی زمین می شناسیم).

به همین انگیزه باور اینکه کامت ها پدیدآورنده قسمت زیادی از آب کره زمین باشند پذیرفتنی نیست. بدین روی دانشمندان می بایست در پی یافتن کاندیدایی بهتر در زمینه چگونگی پدید آمدن آب روی کره زمین می بودند.

چندی پیش دانشمندان گونه دیگری از کامت ها را یافتند که در مدارهای گوناگون سیستم خورشیدی به گرد سیاره های مارس و ژوپیتر یا بهرام و مشتری در گردش بودند. در این میان اگر یخ این ستاره های دنباله دار شبیه به آب روی زمین باشد، می توان گفت که بارش فراوان این گونه کامت ها روی پوسته زمین، آب این کره را فراهم نموده و بدین روی موجب پدید آمدن زندگی روی کره خاکی شده اند.

 

شگفت سنگ های آسمانی دنباله دار

در فرهنگ نامه های فضایی آمده است که سنگ های آسمانی در میان سیاره های بهرام و مشتری جای گرفته و کامت ها یا ستاره های دنباله دار در دوردست های سرد منظومه خورشیدی قرار دارند.

در سال 1996 دانشمندان فضاشناس با دیدن یک سنگ آسمانی دنباله دار با شباهت به کامت ها آن هم در کمربند سنگ های آسمانی شگفت زده شدند.

این سنگ آسمانی در مدار خود به گرد خورشید در گردش بوده، ولی آن چیزی که این سنگ را از سنگ های آسمانی جدا می ساخت، نخست دنباله آن و سپس مدار گردشش بوده است.

در این میان دنباله این سنگ آسمانی نشان داد که این سنگ دربردارنده یخ زیادی است، یخی که به باور دانشمندان یافتن آن در این حالت تقریباً ناممکن بوده است.

کمربند سنگ های آسمان تقریباً در کانون سیستم خورشیدی ما، در جایی که تابش پرتوهای خورشیدی می بایست یخ این گونه سنگ آسمانی را در گذشته های بسیار دور آب کرده باشد جای دارد.

از سوی دیگر این گونه سنگ آسمانی در طبقه بندی کامت هایا ستاره های دنباله دار نیز نمی گنجد، چرا که بر پایه تئوری های فضاشناسان، ستاره های دنباله دار در دوردست های سیستم خورشیدی جای دارند و نه در کانون آن، بدین روی باور اینکه یک کامت، تغییر مداری این چنین بزرگ داده باشد که بتواند در کمربند سنگ های آسمانی کانونی سیستم خورشیدی جای بگیرد نیز چندان آسان نیست.

این کشف اندک اندک به دست فراموشی سپرده شد تا اینکه دوباره در سال 2002 نمونه دیگری از این گونه سنگ های دنباله دار در کمربند سنگ های آسمانی سیستم خورشیدی دیده شد.

در سال 2005 نیز 2 ستاره شناس به کمک تلسکوپ Mauna kea در هاوایی دنباله یک کامت را از یک سنگ آسمانی دیدند که تا کنون با شناسه سنگ آسمانی 118401 شناسایی شده بود.

بر این پایه دانشمندان ستاره شناس هم اکنون بر این باورند که در فضا، ستاره های دنباله دار دیگری که در کمربند سنگ های آسمانی کانونی سیستم خورشیدی جای دارند نیز یافت می شوند.

این گونه کامت ها ستاره های دنباله دار کمربند سنگی اصلی نامیده می شوند. بدین روی ستاره شناسان بر این باورند که هم اکنون شمار میان 15 تا 150 نمونه از این گونه کامت ها در کمربند سنگهای آسمانی سیستم خورشیدی ما یافت می شوند.

 

یخ پنهان

کامت های کشف شده نو از ویژگی های دیگری نسبت به سایر کامت ها برخوردارند. نخست آنکه این ستاره های دنباله دار در مدارهای گرد در درون سیستم خورشیدی در گردشند. دیگر آنکه این کامت ها در یک لحظه دنباله دارند و در لحظه دیگر بی دنباله اند. با اینکه دانشمندان هنوز آگاهی چندانی از این کامت ها ندارند، امّا برخی از نشانه ها گویای آن هستند که یخ این کامت ها در زیر لایه ای محافظت کننده در این ستاره های دنباله دار جای دارند.

اگر این سناریو یا تئوری درست باشد باید پرسید که چگونه این کامت ها توانسته اند در نزدیکی خورشید پدید آیند؟ برخی از دانشمندان بر این باورند که مرز کامت در سیستم خورشیدی که مرز برفی خوانده می شود همواره به خورشید نزدیک تر است از آن چه که آنها می پنداشته اند.

اگر این تئوری درست باشد پس باید بتوان یخ را در کمربند سنگ های آسمانی نیز به فراوانی یافت. از سوی دیگر با باور این تئوری دیگر نمی توان تقسیم بندی میان سنگ های آسمانی و کامت ها را باور داشت. بر پایه تئوری های نو می توان گفت که نزدیکی میان کامت ها و سنگ های آسمانی نیز بیش از آن چیزی است که دانشمندان تا کنون می پنداشته اند.

 

خشکی خورشیدی

کشف این گونه ستاره های دنباله دار در کمربند سنگهای آسمانی، ستاره شناسان را بر آن داشته که دوباره تفاوت میان سنگهای آسمانی و ستاره های دنباله دار را بررسی نمایند.

فضاشناسان تاکنون بر این باور بوده اند که کامت ها از تکه های جدا از هم یخ و غبار ساخته شده اند و سنگ های آسمانی از جنس غبار و یا سنگ هستند. در حالی که کامت ها در دوردست های سیستم خورشیدی، اندکی دورتر از مدار سیاره نپتون ساخته شده اند، سنگ های آسمانی درون مدار سیاره ژوپیتر یا مشتری پدید آمده اند، در این میان سنگ های آسمانی در زمان های بسیار دور در کیهان پدید آمده اند. در زمانی که تابش پرتوهای خورشیدی آن چنان زیاد بوده که گازهای این سنگ ها بخار شده و از آنها تنها سنگ های خشک بر جای مانده است. در منطقه هایی چون مدار سیاره های زحل، اورانوس و نپتون، سرمای آن چنان است که بخار آب روی هر غباری نیز یخ می زند.

غبارهای یخ زده نیز اندک اندک به یکدیگر نزدیک شده و کامت ها و یا ستاره های دنباله دار را ساخته اند. کامت ها در مرز پایانی سیستم خورشیدی و یا دوردست های این سیستم در دو منطقه با نام های کمربند Kuiper و ابر Oort گرد آمده اند. در این میان کمربند Kuiper در بردارنده میلیاردها کامت است که در مداری بیرون از مدار نپتون در گردشند. در این حال کامت هایی که شب ها در آسمان دیده می شوند چون ستاره دنباله دار هالی از منطقه ای بیرون از کمربند Kuiper می آیند. ابر Oort ابری از کامت ها با فرم کروی شکل است که سیستم خورشیدی ما را در برگرفته، ستاره های دنباله دار ابر Oort نیز به گرد خورشید در مدارهایی بسیار دور و دراز درگردشند. مدار این کامت ها آن چنان بلند است که یک دورگردش آنها به گرد خورشید میلیون ها سال به درازا می کشد. کامت های کمربند Kuiper و ابر Oort هر دو از موادی یکسان ساخته شده اند. به همین انگیزه می توان گفت که هر دو این ستاره های دنباله دار در یک جا و در دورترین مرزها و یا مدارهای سیستم خورشیدی ما پدید آمده اند.

در گذشته های خیلی دور، در زمانی کامت های ابر Oort به دورترین سیاره های سیستم خورشیدی نزدیک شده و سپس به دوردست های سیستم خورشیدی پرتاب شده اند. به همین انگیزه است که این گونه کامت ها دارای مداری بسیار بلند و یا کشیده هستند. با این حال این گونه کامت ها هنوز هم در مدار خورشید در گردشند و برخی از زمان ها نیز در آسمان به چشم می آیند. در هنگامی که کامت ها به نزدیکی کره زمین می رسند، یخ آنها با تابش پرتو خورشید آغاز به آب شدن می کند. به انگیزه کمی فشار در فضا، یخ از فرم سخت خود مستقیماً به فرم گاز تبدیل می شود. این گاز فرمی ابر مانند در پیرامون کامت پدید می آورد که «کوما» نامیده می شود. در این هنگام پرتو فرابنفش خورشید گاز کوما را یونیزه می کند. بدین روی دنباله یون یک کامت پدید می آید. این دنباله در هنگامی که کامت در برابر باد خورشیدی قرار می گیرد بر باد می رود. به همین انگیزه است که دنباله های ستاره های دنباله دار همواره در جهت مخالف خورشید هستند. از سوی دیگر نور خورشید به کوما و دنباله کامت انرژی بخشیده و نوری آبی رنگ را پدیدار می سازد. اندک اندک هنگامی که کامت از خورشید دور و دورتر می شود. کوما و دنباله کامت هم از میان می روند.

 

پایان سخن

دانشمندان امیدوارند که بر پایه تئوری های نو بتوانند پاسخی درباره چگونگی پدید آمدن آب روی زمین بیابند. هم اکنون دانشمندان بر این باورند که یخ کامت های کمربند اصلی درست شبیه آب و یخ روی زمین است. بر این پایه باور اینکه کامت ها یخ وآب را به زمین ارزانی داشته اند چندان دشوار نیست. دانشمندان برای اثبات این تئوری در پی فرستادن فضاپیمایی به کمربند سنگ های آسمانی هستند. این فضاپیما باید بتواند نمونه هایی از یخ سنگ های آسمانی را برای آزمایش با خود به زمین آورد امّا تا آن زمان دانشمندان باید به دیده های خود از فضا بسنده کنند.

    هیچ نظری تا کنون برای این مطلب ارسال نشده است، اولین نفر باشید...