شیطان

نوشته شده توسط:کیوان فیض مرندی در شیطان » اطلاعات عمومی | ۰۹ اسفند ۱۳۹۳ - ۱۹:۱۰ | ۰ دیدگاه

هر موجود سرکش و متمرد از فرمان خداوند متعال از جن و انس که دور از رحمت است و کارش وسوسه خلق است را شیطان می‌گویند. عنوان یاد شده به مناسبت در بسیاری از بابهای فقهی همچون طهارت، صلات، حج و نکاح آمده است.

تعریف لغوی و اصطلاحی

شیطان در لغت از مادّه «شطن» و به معنای دور شدن است.[1] و شیطان به هر موجود سرکش و متمرّد خواه انسان باشد یا غیر آن، گفته می‌شود[2] از این رو بر ابلیس، شیطان اطلاق شده است.[3]

به عبارت دیگر شیطان به هر موجود طغیانگر و دور از رحمت خداوند متعال که کارش وسوسه خلق و دعوت آنان به بدیها است اطلاق می‌گردد؛ چنان که بر موجود سرکش و متمرد معروف؛ یعنی ابلیس که از سجده بر حضرت آدم علیه السّلام سر باز زد و نیز بر فرزندان او که از جنس جن می‌باشند اطلاق می‌شود.[4] و [5]

ویژگی‌های شیطان

۱- شیطان از طایفۀ جنّ: «... فَسَجَدُوا إلّا إبلیسَ کانَ مِن الجِنّ...»[6] «(فرشتگان) همگی سجده کردند جز ابلیس، که از جنّ بود»

۲- مخالفت فرمان الهی: «إنّ الشََّیطانَ کانَ لِلرّحْمنِ عِصِیاً»[7] «شیطان نسبت به خداوند، عصیانگر بود»

۳- رانده شده از رحمت الهی: «قَالَ فَاْخرُجْ مِنها فَإنّک رَجیمٌ وَ إنَّ عَلیک اللَعْنَة اِلی یومِ الدین»[8] «فرمود:از صف آنها (فرشتگان) بیرون رو، که رانده ‌شده‌ای از (درگاه ما!) و لعنت (و دوری از رحمت حق) تا روز قیامت بر تو خواهد بود!»

۴- دارای ذرّیه و قبیله:

«إنّهُ یرَاکم هُو و قَبیلُهُ مِن حَیثُ لاتَرَوْنَهُم...»[9] «او و همکارانش شما را می‌بینند از جایی که شما آن‌ها را نمی‌بینید...»[10]

 

موارد استحباب استعاذه

پناه بردن به خداوند متعال از شر شیطان با گفتن «أعُوذُ باللَّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَجیم» و مانند آن در هرحال، بویژه اوقات زیر مستحب است: هنگام تلاوت قرآن کریم؛[11] پیش از قرائت در نماز؛[12] هنگام آمیزش؛[13] و زمان ورود به مستراح.[14]

 

 

حالات حضور شیطان

برخی افعال و حالات در انسان، بستر و زمینه‌ساز حضور شیطان و نزدیک شدن او به انسان می‌گردد؛ از این رو، در روایات از چنین افعال وحالاتی نهی شده است و فقها به کراهت آنها حکم کرده‌اند، مانند: خضاب‌کردن در حال جنابت[15]و[16] و حیض؛[17] و[18] تخلی بر روی قبر؛[19] و[20] ایستاده ادرار کردن در آب [21] و[22]؛ تنها بودن در خانه؛[23] به تنهایی مسافرت کردن؛[24] و[25] خلوت کردن زن و مرد اجنبی در یک مکان؛[26] نگهداری زباله در منزل در شب و بیرون نبردن آن در روز[27] و راه رفتن در یک کفش. [28]

عوامل دوری شیطان

برخی اعمال موجب دور شدن و فاصله گرفتن شیطان از انسان می‌شود، مانند:ناخن گرفتن؛[29] و[30] اذان گفتن در منزل؛ [31] و[32] محافظت بر نماز واوقات آن؛[33] نگهداری کبوتر در منزل؛[34] انگشتر جذع یمانی به دست کردن؛[35] و خوردن انار. [36]

نام گذاری به اسماء شیطان

نام گذاری فرزند به یکی از اسمهای شیاطین، مانند ضریس و صفات آنها مکروه است. [37]

شیطان و سِحر

به تصریح برخی، از اقسام سحر حرام و ممنوع، ارتباط باشیاطین و کشف چیزهای پوشیده و پنهان از راه ایشان است. [38] و[39]

فلسفۀ وجودی شیطان

یکی از مسائل جهان هستی، مسأله امتحان و آزمایش الهی است و اصولاً نظام سعادت و شقاوت و ثواب و عقاب بشر مبتنی بر اساس امتحان است و چون خداوند انسان را به سوی خیر دعوت می‌کند و در این میان اگر کسی نباشد که او را به شرّ دعوت و تشویق کند امتحانی وجود نخواهد داشت. وجود شیطان برای پویندگان راه حق نه تنها زیانبخش نیست بلکه رمز تکامل نیز محسوب می‌شود، اصولاً تکاملها در میان تضادّها به وجود می‌آید و هیچ موجودی راه کمال را نمی‌پوید مگر این‌که در مقابل آن، ضدّ نیرومندی قرار گیرد. [40] و[41]

شیاطین انسی

در قرآن کریم به انسانهای شرور و مفسد نیز شیطان، اطلاق شده است[42]: «وکذلِک جَعَلْنا لِکلِّ نَبی عَدوّاً شَیاطین الإنس والجِنّ...» [43] «اینچنین در برابر هر پیامبری، دشمنی از شیاطین انس و جنّ قرار دادیم..» اطلاق حقیقی شیطان بر کافران و منافقان[44]

اطلاق شیطان بر منافقان و کافران به نحو حقیقت است نه از سر مجاز و مسامحه: «... واذا خَلَوْا إلی شَیاطینِهم قالُوا إنّا مَعَکم...» [45] «هنگامی که با شیطانهای خود خلوت می‌کنند، می‌گویند:ما با شمائیم..» آنان که از هدایت رهبران الهی می‌رمند و در مقابل حق خضوع نمی‌کنند و از راههای مرموز و با وسوسه میل به باطل را در دلهای دیگران تزریق می‌کنند، از مصادیق شیطانند: «مِن شَرّ الوُسواسِ الخَنّاس الّذی یوسوِسُ فی صُدورِ النّاسِ من الجِنّةِ والناس»[46] «(پناه بر خدا) از شرّ وسوسه گر پنهان کار که در درون سینۀ انسانها وسوسه می‌کند خواه از جنّ باشد یا از انسان» هدف شیطان و تهاجم همه جانبۀ او[47] یکی از اهداف شیطان، بردن آبرو و بی حیثیت کردن انسان است: «ینْزِعُ عَنْهُما لِباسَهُما لَیرِیهُما سَوءاتِهِما...» [48] «لباسشان را از تنشان بیرون ساخت تا عورتشان را به آن‌ها نشان دهد.» شیطان برای این کار از راهی وارد می‌شود که شخص او را نمی‌بیند: «انّه یراکم هو و قبیلُهُ من حیثُ لا تَرَونَهُم....» [49] «او وهمکارانش شما را می‌بینند از جایی که شما آنان را نمی‌بینید.»

تسلّط و ولایت شیطان

«انّما سُلطانُهُ علی الّذین یتَولّوْنَهُ والّذین هُم بِه مُشرِکون»[50] «تسلط او تنها بر کسانی است که او را به سرپرستی خود برگزیده‌اند و آن‌ها که نسبت به او (خدا) شرک می‌ورزند (و فرمان شیطان را به جای فرمان خدا، گردن می‌نهند»

مراحل نفوذ شیطان

مراحل نفوذ شیطان در انسان: [51] و[52]

۱- تزیین: «وإذ زَینَ لَهُمُ الشَیطانُ اَعمالَهُمْ...» [53] «و (به یاد آور) هنگامی را که شیطان، اعمال آنها (مشرکان) را در نظرشان جلوه داد»

۲- افکندن آرزوهای باطل در دل: «وَ لِاُضِلََّنََّهُم و لَاُمَنِینَّهُم...» [54] «و آن‌ها را گمراه می‌سازم و به آرزوها سرگرم می‌سازم...»

۳- وسوسۀ اکید: تادنبال آرزو رود و آن را به دست آورد؛ «الّذی یوسوسُ فی صُدورِ النّاسِ»[55] «در درون سینۀ انسانها وسوسه می‌کند»

۴- تسویل:

یعنی خوب را بد و بد را خوب جلوه می‌دهد؛ «... الشَیطانُ سَوَّلَ لَهُمْ وأمْلی لَهُم»[56]

«کسانی که بعد از روشن شدن هدایت برای آنها، پشت به حق کردند، شیطان اعمال زشتشان را در نظرشان زینت داده و آنان را با آرزوهای طولانی فریفته است!»

شراب و قمار از اعمال شیطانی

«یا ایها الّذینَ آمَنُوا إنّما الخَمْرُ... رِجسٌ مِنْ عَمَلِ الشیطانِ»[57] «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! شراب و قمار و بتها و ازلام (نوعی بخت آزمائی) پلید و از عمل شیطان است، از آن‌ها دوری کنید تا رستگار شوید»

شیطان مانع نماز و عامل فراموشی ذکر خداوند

«... و یصُدَّکمْ عَنْ ذِکرِ اللهِ...» [58] «شیطان می‌خواهد بوسیله شراب و قمار، در میان شما عداوت و کینه ایجاد کند و شما را از یاد خداوند و از نماز باز دارد»

کیفر اطاعت کنندگان از شیطان

«قالَ فَالحَقُّ وَالْحَقَّ اَقُولُ لَأمْلَأنَ جَهَنَّمَ مِنْک وَمِمَّنْ تَبِعَک مِنْهُمْ اَجْمَعینَ»[59] و[60] «فرمود:به حق سوگند و حق می‌گویم که جهنّم را از تو و هر کدام از آنان که از تو پیروی کنند، پر خواهم کرد».

منبع

فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۷۸۰-۷۸۱.  

پژوهشگده باقرالعلوم، برگرفته از مقاله «شیطان».

[1]- المفردات فی غریب القرآن مادۀ «شطن».

[2]- مجمع البحرین، طریحی، ج ۶، ص ۲۷۲، تهران، ناشر کتابفروشی مرتضوی، ۱۳۷۵ ش.

[3]- عبدالله جوادی آملی، تسنیم، ج ۲، ص ۲۸۲، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ اول، ۱۳۷۸ ش.

[4]- المیزان ج۲، ص۴۱۲.

[5]- لسان العرب ج۱۳، ص۲۳۷.

[6]- کهف/سوره۱۸، آیه۵۰.

[7]- مریم/سوره۱۹، آیه۴۴.

[8]- حجر/سوره۱۵، آیه۳۴ – ۳۵.

[9]- اعراف/سوره۷، آیه۲۷.

[10]- اکبر دهقان، یکصد و پنجاه موضوع از قرآن کریم و احادیث اهل بیت، ص ۵۴۶، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، چاپ اول، پائیز ۸۲، تهران.

[11]- نحل/سوره۱۵، آیه۹۸.

[12]- جواهر الکلام ج۹، ص۴۲۰.

[13]- العروة الوثقی ج‌۵، ص۴۸۲.

[14]- وسائل الشیعة ج۱، ص۳۰۶.

[15]- الحدائق الناضرة ج۳، ص۱۴۸.

[16]- وسائل الشیعة ج۲، ص۲۲۳.

[17]- الحدائق الناضرة ج۳، ص۲۷۴.

[18]- وسائل الشیعة ج۲، ص۳۵۳.

[19]- جواهر الکلام ج۲، ص۷۵

[20]- وسائل الشیعة ج۱،ص۳۲۹.

[21]- وسائل الشیعة ج۱، ص۳۲۹.

[22]- وسائل الشیعة ج۱، ص۳۵۳.

[23]- وسائل الشیعة ج۵، ص۳۳۴.

[24]- جواهر الکلام ج۱۸،ص۱۶۶

[25]- وسائل الشیعة ج۱۱، ص۴۱۰.

[26]- جواهر الکلام ج۳۲، ص۳۴۳.

[27]- وسائل الشیعة ج۵، ص۳۱۸.

[28]- وسائل الشیعة ج۵، ص۷۵.

[29]- وسائل الشیعة ج۲، ص۱۳۲.

[30]- الحدائق الناضرة ج۵، ص۵۷۰.

[31]- جواهر الکلام ج۹، ص۱۴۹.

[32]- وسائل الشیعة ج۵، ص۴۱۳.

[33]- وسائل الشیعة ج۴، ص۲۸-۳۰.

[34]- وسائل الشیعة ج۱۱، ص۵۱۵.

[35]- وسائل الشیعة ج۵، ص۹۶.

[36]- وسائل الشیعة ج۲۵، ص۱۵۳.

[37]- جواهر الکلام ج۳۱، ص۲۵۷.

[38]- الروضة البهیة ج۳، ص۲۱۵.

[39]- مسالک الأفهام ج۳، ص۱۲۸.

[40]- محمد حسین طباطبائی، المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی جامعه مدرّسین، ۱۳۷۴ ش، ج ۱۲، ص ۱۶۳.

[41]- ناصر مکارم شیرازی و همکاران، نمونه، ج ۶، ص ۱۱۱، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۷۴ ش.

[42]- ناصر مکارم شیرازی و همکاران، نمونه، ج ۱، ص ۱۹۲، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۷۴ ش.

[43]- انعام/سوره۶، آیه۱۱۲.

[44]- جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، ج ۲، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ اول، ۱۳۷۸ ش.

[45]- بقره/سوره۲، آیه۱۴.

[46]- ناس/سوره۱۱۴، آیه۴ -۶.

[47]- تسنیم، ج ۸، ص ۵۳۲، چاپ اول، ۱۳۸۵ ش، قم مرکز نشر اسراء.

[48]- اعراف/سوره۷، آیه۲۷.

[49]- اعراف/سوره۷، آیه۲۷.

[50]- نحل/سوره۱۶، آیه۱۰۰.

[51]- تسنیم، ج۱۳، ص۳۲۳.

[52]- تسنیم، ج ۱۳، ص ۳۲۴.

[53]- انفال/سوره۸، آیه۴۸.

[54]- نساء/سوره۴، آیه۱۱۹.

[55]- ناس/سوره۱۱۴، آیه۵.

[56]- محمّد/سوره۴۷، آیه۲۵.

[57]- مائده/سوره۵، آیه۹۰.

[58]- مائده/سوره۵، آیه۹۱.

[59]- ص/سوره۳۸، آیه۸۴.

[60]- ص/سوره۳۸، آیه۸۵.

    هیچ نظری تا کنون برای این مطلب ارسال نشده است، اولین نفر باشید...
موضوعات
دانلود جدید ترین فیلم های ایرانی
دانلود گشت ارشاد ۲
دانلود گشت ارشاد ۲
دانلود فیلم سلام بمبئی
دانلود فیلم سلام بمبئی
دانلود فیلم خوب بد جلف
دانلود فیلم خوب بد جلف
دانلود فیلم لاک قرمز
دانلود فیلم لاک قرمز
لیست دانلود
آخرین مطالب
متن خبری

لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است. چاپگرها و متون بلکه روزنامه و مجله در ستون و سطرآنچنان که لازم است و برای شرایط فعلی تکنولوژی مورد نیاز و کاربردهای متنوع با هدف بهبود ابزارهای کاربردی می باشد.

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
با ما در شبکه های اجتماعی همراه باشید:

© تمامی حقوق برای کانی وب محفوظ است.

قدرت گرفته از کانی وب