دژاوو... دژاوو چیست؟

نوشته شده توسط:کیوان فیض مرندی | ۰ دیدگاه

دژاوو یک کلمه فرانسوی است و به حالتی اطلاق می‌شود که در‌ آن شخص احساس می‌کند، چیزی را که در حال رخ دادن است، قبلا تجربه کرده است. برای اولین بار امیلی بویراک، دانشمند فرانسوی در سال ۱۸۶۷ این واژه را در توصیف این پدیده به کار برد. این پدیده کمی پیچیده است و تئوری‌های متفاوتی در مورد آن وجود دارد اما حدود ۷۰درصد از مردم اظهار می‌کنند، این احساس را تجربه کرده‌اند. هرچند بیش­تر این اتفاق در افراد ۱۵ تا ۲۵ سال می‌افتد و دانشمندان عقیده دارند با بالارفتن سن این اتفاق کمتر می‌افتد. این پدیده در میان افراد با درآمد بالا و تحصیلات عالی و هم­چنین آنهایی که زیاد سفر می‌روند، بیشتر دیده شده است. اما آن­چه اتفاق می‌افتد این است که فردی که دژاوو را تجربه می‌کند گاهی یک حس قوی نسبت به این‌که حادثه مورد نظر قبلا در گذشته برایش رخ داده، دارد.

 

فرضیه‌ها و آزمایش‌های مختلف

بیش از ۴۰ تئوری درباره این که دژاوو چیست و چه علتی دارد وجود دارد؛ ۲ قرن است که مردم سعی می‌کنند دلیل این پدیده را کشف کنند که از فلاسفه و روانشناسان تا کارشناسان ماورالطبیعه هر کدام نظری دارند. فروید معتقد است، این تجارب ناشی از امیال سرکوب شده یا خاطرات مربوط به یک رویداد استرس‌زاست که افراد نمی‌توانند به­طور طبیعی به آن دسترسی پیدا کنند. در مطالعه‌ای که در دانشگاه «دوک» انجام شد آنها عکس‌های متنوعی از مکان‌های متفاوت را به گروهی از دانش‌‌آموزان نشان دادند با این سؤال که کدام مکان برای آنها آشناتر است. هرچند قبل از نشان­دادن عکس‌ها، آنها تمام عکس‌ها را برای حدود ۱۰ تا ۲۰ ثانیه تماشا کردند. در این آزمایش عکس‌هایی که به­طور ناکافی مشاهده شده بودند به میزان زیادی آشناتر نشان داده می‌شدند. مطالعه دیگری که توسط آلن براون انجام شده تئوری «تلفن همراه» را برای این پدیده در نظر گرفته است. به این معنا که وقتی توسط چیزی ذهنتان منحرف می‌شود ممکن است توجه چندانی به اطراف‌تان نداشته باشد اما واقعا این چیزها به صورت آگاهانه در حال ثبت شدن هستند. در سال ۲۰۰۱یک بیمار مبتلا به آنفلوآنزا گزارش شد که برای تخفیف علائمش به او آمانتادین و phenylpropanolamine تجویز شده بود. بعد از آن، حالتی شبیه دژاوو در شخص ایجاد شده بود به­طوری که در وسط دوره درمان فکر می‌کرد، قبلا یک دوره درمان را به اتمام رسانده است. عده‌ای هم دژاوو را با رؤیاها مرتبط می‌دانند، آنها معتقدند از آنجا که بیشتر خواب‌ها صبح روز بعد به یاد آورده نمی‌شوند، بعضی از آن‌ها به حافظه بلندمدت منتقل می‌شوند و بعدها در شرایط واقعی مشابه، شخص سایه‌ای از رؤیاها را به یاد می‌آورد و تصور می‌کند آن وقایع را قبلا تجربه کرده است.

عده­ای می­گویند که این پدیده به­خاطر تجربیات خروج روح از بدن ایجاد می­شود، به این ترتیب بدن شخص می­تواند هنگام خواب، از مکان­ها و موقعیت­هایی دیدن کند که بدن خاکی او هرگز آن­جا نبوده است.

برخی از دانشمندان می‌گویند که دژاوو ناشی از واکنش‌های عاطفی به وقایع مشابه است؛ برخی دیگر خاطر نشان می‌کنند که مدارهای کوتاهی در مغز ایجاد می‌شود که رویدادی را کسری از ثانیه زودتر از واردشدن آن به خودآگاهی فرد به حافظه او می‌فرستند.

بدین ترتیب که پیام­های الکتریکی در مسیر اعصاب بواسطه محرک­هایی آنی و بر اثر برانگیختگی لحظه­ای دچار کم و زیاد شدن سرعت شده و در نتیجه دو نسخه مشابه از پیام در زمان­های متفاوت به مغز رسیده و و در نتیجه فرد احساس می‌کند که این واقعه قبلا برای او رخ داده است!

نظریه­هایی نیز وجود دارند که عدم ارتباط صحیح دو نیمکره مغز و هم­چنین تحریکات بیش از حد سریع نورونی را عامل این پدیده می­داند. شاید یکی از تصدیق شده­ترین تئوری­ها مربوط به تاخیر در رسیدن نور به یکی از چشم-ها باشد. درواقع یک چشم به جای هماهنگی کامل با چشم دیگر، با تاخیری اندک پیام آن-چه دیده را به مغز می­رساند این حالت به ایجاد حسی از آشنایی در برابر منظره­ای منجر می­شود که تنها یک بار دیده شده، اما پیام دیدن آن دوبار به مغز مخابره شده است.

 

علم چه می‌گوید؟

به تازگی مطالعه‌ای روی افرادی که چنین تجربه‌ای داشته‌اند انجام شده که در آن ۴ نفر از شهروندان انگلیسی ابراز کردند، به­طور مداوم این حالت را تجربه می‌کنند. آنها از تماشای اخبار اجتناب می‌کنند، زیرا احساس می‌کنند قبلا آنها را دیده‌اند و می‌دانند چه چیزی قرار است گفته شود. پژوهشگران دانشگاه ام‌آی‌تی طی تحقیقی به این نتیجه رسیده‌اند که مرکز مغز فرد که هیپوکمپوس نام دارد، نوعی ماشین حساب، تجسم‌کننده و بررسی­کننده اطلاعات مربوط به حافظه است. این فضا از مکان‌هایی که فرد می‌بیند یا تجربه می‌کند نقشه‌برداری و برای استفاده در آینده ذخیره می‌کند. اما هنگامی­که ۲ تجربه شبیه هم آغاز می‌شود، این نقشه‌های ذهنی به روش‌های مختلفی تعبیر و بازخوانی می‌شوند. نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد این پدیده، نتیجه عملکرد ناهنجار مغز در بررسی و محاسبه اطلاعات جدید است. آنها احتمال می‌دهند، مدارهایی که وقتی چیزی را به­خاطر می‌آورید فعال می‌شوند در افراد تجربه­کننده دژاوو همیشه در حالت «روشن» است. در طول سال‌ها بسیاری از دانشمندان سعی در نادیده­گرفتن ارتباط این پدیده با تجارب زندگی گذشته داشتند. اما حالا آنها سعی دارند با مطالعه حافظه به کشف چیزهای بیش­تری درباره اینکه چگونه حافظه شکل می‌گیرد،‌ ذخیره و بازیابی می‌شود دست پیدا کنند.

    هیچ نظری تا کنون برای این مطلب ارسال نشده است، اولین نفر باشید...