درباره تمدن ناشناخته جیرفت

نوشته شده توسط:کیوان فیض مرندی | ۰ دیدگاه


تمدن جیرفت تمدنی باستانی است که حداقل ٥٠٠٠ سال قدمت تاریخی دارد و در ایران کنونی بوده است. تحقیقات باستان شناسی بین المللی در جیرفت و ناحیه هلیل رود منجر به کشف مجموعه ی سایت های باستانی زیادی شده است.Sir Aurel Steinنخستین باستان شناسی بود که در اوایل دهه ی ١٩٠٠ در این ناحیه تحقیقاتی انجام داد. حداقل ١٢ مرکز در این ناحیه مورد کاوش باستانی قرار گرفته است که قدیمی ترین آنها به نظر می رسد قدمتی بیش از ٥٠٠٠ سال داشته باشد. اکتشافات اتفاقی اخیر منجر به کاوش های غیر قانونی و غارت این مرکز باستانی شد. شمار اشیاء قاچاق شده به حدی بود که نیروی انتظامی مجبور به گسیل نیرو به منطقه شده تا از غارت بیشتر آن محل جلوگیری کند. پلیس بین الملل نیز برای توقیف این اشیاء در حال همکاری با این نیرو است. مهمترین مکان های این تمدن عبارت اند از: شهر سوخته، تپه بمپور، اسپیدژ، شهداد،تل ابلیس و تپه یحیی. برخی از این مکان ها در استان همجوار،سیستان و بلوچستان، قرار دارند. یافته های جدید حاکی از وجود یک تمدن مستقل عصر برنزی بازبان و معماری منحصر به خود است. استاد یوسف مجید زاده، سرپرست تیم کاوش گری در جیرفت معتقد است که این تمدن، بازمانده پادشاهی آراتا است، گرچه برخی دیگر این نظر را قبول ندارند. اما آنچه که مسلم است این است که این سرزمین دارای صنعت کوزه گری بزرگی بوده است و محل عبور و مرور تجار بوده است. این سرزمین با علامیان روابط فعالی داشته اند. به عقیده مجیدزاده در یک کاخ در این مکان یک نوشته بر روی یک آجر شکسته پیدا شده است که از قدیمی ترین کتیبه یافت شده عیلامی در شوش ٣٠٠ سال قدیمی تر است.این آجر بسیار شکسته است و پیدا کردن نام این پادشاهی دشوار است. مصنوعات ما قبل تمدن بین النهرین کاوش های باستانی در جیرفت منجر به کشف چندین شئ متعلق به هزاره چهارم قبل از میلاد شده است. کاوش های باستانی اخیر در جیرفت، بهشت پنهان باستان شناسان، منجر به کشف یک مجسمه برنزی شد که سر یک بزی را نشان می دهد و این شئ متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد است. این مجسمه کشف شده در جیرفت نشان می دهد که تاریخ ناحیه هلیل روز به هزاره چهارم ما قبل میلاد می رسد و این تاریخ از برخی تمدن های بین النهرینی فراتر است. یکی از دلایلی که باستان شناسان و تاریخ نگاران برای مهد تمدن بودن بین النهرین ذکر می کنند این است که قدیمی ترین آثار وشواهد تاریخی یافت شده در جیرفت مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد و جدید تر است، آنها نتیجه می گیرند که این ناحیه نمی تواند محلی باشد که تمدن از آنجا آغاز شده است. اما برخی شواهد فرهنگی و اشیاء باستانی متعلق به هزاره چهارم ما قبل میلاد است و در عین حال در یک کاوش در سایت ماتوت آباد دلایلی را ارائه می دهد که تاریخ این ناحیه به هزاره ششم قبل از میلاد می رسد. علاوه بر اشیای یافت شده کنونی، باستانشناسان موفق به یک مجسمه برنزی سر یک بز شده اند که سوالات جدیدی درباره تاریخ این ناحیه و اینکه آیا این تمدن از تمدن بین النهرین قدیمی تر است را بر می انگیزد. دو نوع متفاوت سفال در این گورستان یافت شده است که برخی از آنها متعلق به هزاره سوم قبل از میلاد است و نیز برخی به هزاره چهارم ما قبل میلاد بر می گردد. گمان می رود این ناحیه در هر دو دوره یک گورستان بوده است. اما حفاری های زیر این گورستان نشان می دهد که این منطقه در طی هزاره ششم قبل از میلاد یک مکان مسکونی بوده است. بعد از این دوره ناحیه کم کم بوسیله رسوب و لایه ها در طی دوره های ١٠٠٠ ساله پوشانده شد. قبرستان بر باقی مانده های منطقه مسکونی پیشین بنا شد. گروه باستان شناسانی که در این ناحیه مشغول کار هستند در حال حاضر مشغول کاوش های بیشتر برای مطالعه لایه های پایینی هستند. به عقیده مجید زاده عملیات ژئوفیزیکی که توسط کارشناسان فرانسوی انجام گرفته شده است، نشان می دهد که در این ناحیه حداقل ١٠ دوره تاریخی و باستانی متعلق به تمدن های مختلف در دوره های مختلف وجود داشته است. بنابر اظهارات کارشناسان فرانسوی که این ناحیه را مورد مطالعه قرار داده اند، شواهدی از این تمدن ها باقی مانده است که شاید تا عمق ١١ متر در زیر زمین دنبال شوند. آنچه که درباره سند فرهنگ تل ابلیس در بردسیر واضح است را می توان در همه بخش های ناحیه دنبال شود. فرهنگ تل ابلیس ، مشهور به دوره علی آباد( هزاره چهارم قبل از میلاد) توسط باستان شناسی آمریکایی ژوزف کالدول آشکار گردید. غارت گورستان ماتوت آباد توسط قاچاقچیان که باعث یک بحران باوری نکردنی در باستان شناسی شد، توجه افکار عمومی منطقه را به خود جلب کرد. فقط در یکی از گورستان ها ٣٠ ظرف سنگی به غارت رفت. برخی ظرف فلزی و سفالی و نیز اشیاء طلایی نیز توسط قاچاقچیان به یغما رفت. اکتشافات در لایه های پایینی گورستان جیرفت نشان می دهد که تاریخ این منطقه به هزاره چهارم ما قبل میلاد می رسد. این صحه ای است بر این ادعا که جیرفت مدت های پیش تر مهد تمدن بوده است ولی این ادعا توسط سازمان های جهانی تایید نشده است. مطالعات تحقیقی بر روی آثار یافت شده در جیرفت در یک مرکز مطالعاتی در آمریکا نشان می دهد که مواد کشف شده در این ناحیه به قرن سوم قبل از میلاد تعلق دارند. با توجه به یک کتیبه که پیش تر در این ناحیه یافت شده است، باستان شناسان معتقداند زبان نوشتاری در جیرفت از نمونه یافت شده در بین النهرین قدیمی تر است و زبان نوشتار از این ناحیه به بین النهرین رسیده است. زبان نوشتار باستان شناسان معتقدند که جیرفت شهری بوده است که برای نخستین بار نوشتار بوجود آمده است. مطالعاتی که توسط ٥ زبان شناس از آمریکا، فرانسه، روسیه، دانمارک و ایران بر روی یک کتیبه یافت شده در جیرفت نشان می دهد این نوشته عیلامی ٣٠٠ سال از نمونه یافت شده در تمدن بزرگ شوش قدیمی تر است. باستان شناسان معتقداند که جیرفت منشاء زبان نوشتاری عیلامی بود است که از طریق آن سیستم نوشتار توسعه یافت و سپس در کشور پراکنده گردید و به شوش رسید. مقایسه با سومر بسیار باستان شناسان معتقدند که تمدن جیرفت مانند شوش و بین النهرین دارای اهمیت است. این در حالی است که مجیدزاده معتقد است یافته ها نشان می دهد که تمدن جیرفت شاید از تمدن سومر که قدیمی ترین تمدن شناخته می شود قدیمی تر باشد.

    هیچ نظری تا کنون برای این مطلب ارسال نشده است، اولین نفر باشید...