بنای کولوسئوم

نوشته شده توسط:کیوان فیض مرندی | ۰ دیدگاه

بنای کولوسئوم را گاهی آمفی تئاتر فلاویوس نیز می نامند زیرا ساختمان آن توسط وسپاسیانوس نخستین امپراتور از سلسله امپراتوران فلاوین آغاز شد.  جانشین وی  تیتوس که در ساختمان آن از اسیران استخدام شده در جنگهای خود با یهودیان استفاده کرده بود، در سال 80 میلادی، آن را به مردم اهدا کرد.

نوع ساختمان کولوسئوم از ابتکارات رومیان است زیرا ایشان بودند که «تئاتر» [نیم دایره] را به «آمفی تئاتر» تبدیل کردند، یعنی دو تئاتر را به شکل یک فضای بسته بیضی شکل یا میدان ورزش، رودروی یکدیگر قرار دادند. کولوسئوم  رم بزرگترین کولوسئوم در نوع خویش است، ولی غالب شهرهای بزرگ در روم باستان یک آمفی تئاتر یا نمایشخانه داشتند. از برخی کولوسئومها مانند کولوسئوم ورونا، امروزه نیز برای اجرای برنامه های تئاتری یا مسابقات استفاده می شود. جنگهای اسطوره ای میان جانوران و انسانها، آن چنانکه در هنر بین النهرین دیدیم، در اینجا تحققی خونین پیدا می کنند. نمایشهای فوق العاده توحش آمیز به بهای از دست رفتن جان هزاران انسان، از جمله مسیحیان، تمام می شد و کولوسئوم هرگز نتوانسته است این بدنامی را از خود بزداید. امپراتوران بر سرایجاد تماشایی ترین منظره ها در این میدان با یکدیگر رقابت می کردند. در مراسم افتتاحیه کولوسئوم به سال 80 میلادی میدان را پر از آب کردند و یک جنگل دریایی کامل با بیش از سه هزار شرکت کننده، تکرار شد.

میدان بیضی شکل کولوسئوم در میان ردیفهایی از نشستنگاههای مارپیچ که گنجایش پنجاه هزار تماشاگر را داشتند قرار گرفته است. در زیر بنای این ساختمان شکبه پیچیده ای از راهروهای شعاعی و متحدالمرکز با طاق بندی بتونی برای نگهداشتن نشستنگاههای ردیف ردیف بالایی ساخته شده است. در آغاز، تیرهایی عمود بر لبه بالایی بنا برای نگهداری ریسمانهایی نصب شده بود که رویشان چادر می انداختند و بدین ترتیب سایبانی سراسری برای تماشاگران درست می شد. زیر زمینهای واقع در زیر میدان، محل نگهداری قفسهای جانوران، پادگان گلادیاتورها و دستگاههای برافراشتن و پایین آوردن تزیینات صحنه و انسانها و جانوران ستیزنده بود. در اینجا نوآوریهای فنی بیشماری به کار بسته شده بود، مانند استفاده از طناب و قرقره بالابر برای آنکه جانوران گرسنه را در یک آن از دخمه تاریک به فضای روشن میدان بکشانند.

خلاقیت رومیان را در تقسیم بندی فضای معماری به طوری که درخور کاربردی بغرنج شود، حتی می توان از نمای بیرونی کولوسئوم مشاهده کرد: یعنی طاق بندیهای ورودی – خروجی که امکان عبور و مرور سهل و سریع تماشاگران و تخلیه فضای درونی بنا را فراهم می آورده است. رابطه این راههای ورودی – خروجی با جرزهای نشستنگاههای درونی به دقت محاسبه شده بود و در واقع، بازتابی از آن را می توان در استادیوم فوتبال امروزی مشاهده کرد. کولوسئوم، تجسمی است از استعداد رومیان به تلفیق آسایش عمومی و خصوصی در بناهای بزرگ خدماتی که مستلزم محصور سازی و طاق زنی در فضاهای بزرگ است.

نمای بیرونی کولوسئوم با دهها هلال و دهانه قوسی، از قطعه سنگها بریده شده چهارگوش ساخته شده است. این سنگها، همچنان که در مورد معماری یونانی دیدیم، با بستها و قیدهای فلزی به یکدیگر چفت شده اند و درزشان فاقد ملاط است. نمای آبله گون کنونی کولوسئوم (گویی با یک بمب ساچمه ای بزرگی منفجرش کرده اند) نتیجه آن است که در سده های میانه، به دلیل دشواریهای موجود در به دست آوردن فلز، پستهای فلزی میان سنگها را یکی یکی با اهرم کنده اند. با کنده شدن بستهای فلزی مزبور، ارتعاشهای ناشی از رفت و آمد وسائل حمل و نقل جدید باعث جابه جا شدن سنگها شده و کل بنا در معرض سقوط قرار گرفته است.

ارتفاع دیوارهای بیرونی 5/48 متر است و در هریک از طبقات سه گانه آن ترکیب ویژه ای ازهلالها و طاقهای قوسی رومی با یکی از شیوه های تزیینی یا ستون بندی یونانی به چشم می خورد. این ترکیب، که در آن یک هلالی در میان دو ستون درگیر یا مقید و حامل یک تیر افقی قرار گرفته، شیوه طاق زنی رومی نامیده می شود. این شیوه در طاقهای نصرت و دیگر بناهای رومی ظاهر می شود و پس از تجدید حیات در رنسانس ایتالیا، دارای تاریخی طولانی و برجسته در معماری کلاسیک شده است. در این لحظه کافی است اشاره کنیم که این بافت بیرونی با آنکه هیچ نقشی در استخوان بندی ساختمان ندارد ولی از لحاظ زیبایی شناختی یعنی یکپارچه کردن اجزای نمای آن با تکرار آهنگین عمودی و افقی طاق ستون بندی شده، نقش مهمی دارد. با آنکه ترتیب در کنار هم قرار گرفتن شیوه های مزبور هیچ قرینه کارکردی در داخل کولوسئوم ندارد، قاعده عمل، دقیق است و از اصل توالی عمودی رومی برای ساختمانهای چند طبقه پیروی می کند: شیوه های دوریک – یونیک – کورنتی به ترتیب از پایین به بالا. این توالی بر تناسبهای شیوه های مزبور استوار است و چون شیوه دوریک سنگین ترین شیوه است، به همین علت از لحاظ بصری نیز تنها شیوه ای است که احتمالاً می تواند سنگین ترین بار را تحمل کند.

    هیچ نظری تا کنون برای این مطلب ارسال نشده است، اولین نفر باشید...